Hangi Yumurtanın Nasıl Üretildiğini Nereden Anlarız?
Yumurtacılık sektöründe, farklı üretim biçimleri arasında büyük farklar vardır. Bir yumurtanın nasıl üretildiği, yumurta kabuğunun üzerine basılan kodun ilk rakamlarına bakılarak anlaşılabilir.
Üzerindeki kod;
3TR şeklinde başlayan yumurtalar endüstriyel kafeslerden,
2TR şeklinde başlaya yumurtalar, kafessiz (cage-free) kapalı kümeslerden,
1TR şeklinde başlayan yumurtalar, açık alana erişimli (free-range) kümeslerden,
0TR şeklinde başlayan yumurtalar, organik üretim tesislerinden gelmektedir.
*Yumurtanın üretim şeklini anlamak için TR ibaresinden hemen önce gelen rakam dikkate alınmalıdır. Örneğin kod 03TR şeklinde başlıyorsa, TR’den önce gelen rakam 3 olduğu için, yumurta kafes yumurtasıdır.
Yumurtaların üzerinde kodlar Türk Gıda Kodeksi yumurta tebliğine göre düzenlenmektedir ve doğruluğu bakanlık tarafından denetlenmektedir.
Yumurta üretim yöntemleri arasındaki farklar nelerdir?
Farklı üretim yöntemleri, hayvanların yaşam şartlarını açısından önemli farklar yaratmaktadır.
Kafeslerde yetiştirilen tavuklar, tüm hayatlarını sıkışık kafeslerde geçirirler. Kafesin içinde tavuk başına yaklaşık bir dosya kâğıdı kadar alan düşer. Tavuklar, tüm hayatlarını bu daracık alanda doğru düzgün hareket edemeden geçirirler. Bu nedenle en doğal davranışlarını bile rahatça gerçekleştiremezler. Örneğin kanatlarını açıp gerinme, dolaşma, eşelenme, toprakta temizlenme, yüksek bir yere tüneyerek uyuma, güvende hissettiği bir alanda yumurtlama gibi içgüdüsel hareketleri engellenir. Ayaklarını hiçbir zaman toprağa basmazlar, tüm günlerini demir teller üzerinde geçirirler. Hareketsizlik hayvanların kemik gelişimini olumsuz etkiler ve stres seviyelerini yükseltir.
Kafessiz (cage-free) sistemlerde hayvanlar kafeslerde değil, kapalı kümeslerde yetiştirilmektedir. Hayvanlar kümesin içinde hareket alanına sahiptir. Kümes içinde yeri eşeleyebilir, kum banyosu yapabilir. Kümeslerde yüksek tünekler ve yumurtlama alanları da mevcuttur.
Açık alana erişimli (free-range) kümeslerde, kapalı kümeslerdeki imkanlara ek olarak, hayvanlara belirli zamanlarda dışarıya erişme olanağı sağlanır. Bu sayede hayvanlar açık havaya çıkabilir, dışarıdaki çevre ile etkileşime girebilir.
Organik yetiştiricilikte hayvanlar, açık alana erişimli kümeslerdeki imkanların aynılarına sahiptir. Belirli zamanlarda açık havaya çıkabilirler. Buna ek olarak, kümesin içinde hayvan başına düşen yaşam alanı daha fazladır. Organik yetiştiriciliği diğer üretim yöntemlerinden ayıran temel fark hayvanların yemlerinin organik olmasıdır.
Hiçbir yetiştiricilik türünde hayvan eziyetinin tamamen ortadan kalktığı söylenemez. Örneğin, yukarıda sayılan yetiştiricilik yöntemlerinin tümünde, erkek civcivler yumurtadan çıktıklarında öldürülür.
Öte yandan, özellikle kafesler ve kafessiz kümesler arasında hayvanlar için kayda değer refah farklarının olduğu çeşitli bilimsel kaynaklar tarafından ortaya konmuştur. Hayvan refahı konusunda otorite sahibi bir kuruluş olan Welfare Footprint Project’in araştırmasına göre, kafessiz sistemlerde özellikle follukta yumurtlama, yüksek bir yere tüneyerek uyuma, hareket edip dolaşabilme gibi doğal içgüdüleri gerçekleştirebilmek, hayvanların ömrü boyunca çektiği acı miktarını büyük oranda azaltır.
Sonuç olarak kafesler yumurta endüstrisindeki hayvanlar açısından en eziyetli sistemdir. Bir yumurtanın kafes yumurtası olup olmadığını, üzerindeki kodda TR ibaresinden önce gelen rakama bakarak anlayabilirsini (kod 3TR veya 03TR şeklinde başlıyorsa yumurta kafeste üretilmiştir). Kafessiz Türkiye olarak, sizlerle beraber kafesleri ülkemizde sona erdirmeyi ve yumurtacılık sektöründeki hayvan eziyetini elimizden geldiğince azaltmayı hedefliyoruz.
Kaynaklar:
Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliği: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/12/20141220-5.htm
“Quantifying the Welfare Impact of the Transition to Indoor Cage-free Housing Systems.” Welfare Footprint Project. https://welfarefootprint.org/research-projects/laying-hens/