Dr. Engin Arıkan

Karbon ayak izinden daha büyük bir konu.

Hayvan refahı, esas olarak gıda için yetiştirilen hayvanların yaşam şartlarını ifade eder. Endüstriyel hayvancılığın gelişimi neticesinde hayvanların refahı dramatik bir şekilde kötüleşmiştir. Günümüzde gıda için yetiştirilen hayvanların önemli bir kısmı hayatlarını muazzam eziyetler yaşayarak geçirmektedir.

Bu eziyetleri anlamak için birkaç örneğe bakalım:

• Yumurta endüstrisindeki bir tavuk hayatının tamamını demir bir kafes içinde kanatlarını dahi rahatça açamadan geçirir.

• Balık endüstrisindeki kalabalık havuzlardan “hasat” edilen balıklar ağlarda üstlerinde biriken ağırlıktan ötürü ezilerek ölür veya buzlu solüsyonun içinde yaklaşık yirmi dakika boyunca boğularak hayatları sona erer.

• Süt endüstrisinde kullanılan ineklerin önemli bir kısmı hayatlarında hiçbir zaman yeşil araziye çıkmaz.

• Büyük ve küçükbaş hayvanlar pek çok mezbahada kesilirken ayaklarından asılır ve herhangi bir şoklama/uyuşturma kullanılmaz.

• Piliç endüstrisinde her hayvan binlerce hayvanın pisliği içinde yaşamak zorunda kaldığı için yüksek miktarda amonyak solur, hatta ayakları ve gövdesi amonyaktan dolayı “yanar”.

Hayvan refahı, işte bu (çok) kötü durumun iyileştirilmesine yönelik bir anlayıştır. Günümüzde hayvan refahına ilişkin beş ilke kabul edilmektedir:

1. Normal davranışları sergileyebilme özgürlüğü (hayvanlara yeterli yaşam alanı, hareket imkânları ve sosyalleşme olanakları sağlanması).

2. Acı çekmeme, yaralanmama ve hasta olmama özgürlüğü (hayvanların eziyet görmesinin engellenmesi veya hızlı bir şekilde giderilmesi).

3. Rahat etme özgürlüğü (hayvanlara barınma ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılayacak mekânların sunulması).

4. Beslenme özgürlüğü (hayvanlara her daim sağlıklı, çeşitli gıda ve temiz içme suyu verilmesi).

5. Korku ve endişe yaşamama özgürlüğü (hayvanların zihinsel eziyet çekmemesi için gerekli şartların oluşturulması).

Hayvan refahı reformları, endüstriyel hayvancılıkta yaşanan muazzam büyüklükteki eziyeti kayda değer miktarda azaltmaktadır. Yumurta endüstrisinde kafes sisteminden kafessiz sisteme geçiş, et endüstrisinde azman olmayan ırkların tercih edilmesi, hayvanların ölüm anlarında hissiz olmalarını sağlayacak ekipmanların kullanılması gibi reformlar dünyada pek çok ülkede birçok şirket tarafından benimsenmiştir.

Bu reformlar sayesinde endüstriyel hayvancılıktaki muazzam sayıda hayvanın refahı artmıştır. Diğer taraftan bu reformların gerçekleşmemesi halinde de milyarlarca hayvanın eziyeti sistematik olarak devam edecektir.

Hayvan refahı standartları; hayvansal gıda üreten, kullanan, servis eden ve satan her kurumun dikkate alması gereken ölçütlerdir. Bu kurumlar arasında gıda şirketleri, restoran ve otel zincirleri, catering firmaları ve perakendeciler gibi birçok paydaş mevcuttur. Dünyadaki gidişat, artık hayvan refahının da temel bir kurumsal değer, sosyal sorumluluk ve sürdürülebilirlik standardı haline geldiğini göstermektedir. Asgari marka değeri olan her şirket hayvan refahına önem vermekte ve temel reformları gerçekleştirmektedir. Türkiye’de de faaliyet gösteren kırktan fazla firmanın çok önemli bir hayvan refahı reformu olan kafessiz sistem taahhüdü mevcuttur.